Kestane Balı

✓ Ülkemizde Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde doğal olarak yetişmektedir.
✓ Haziran-temmuz aylarında çiçeklenen kestaneden elde edilen balın rengi koyu kahverengi olup acımsı ve kendine özgü keskin bir kokusu vardır.
✓ Bal arısı kestaneden hem polen hem nektar hem de salgı toplar. Arılar kestaneden nektar toplarken tozlaşmayı da sağlayarak kestane üretimine katkıda bulunurlar.
✓ Tıbbî bal kabul edilen kestane balı geç kristalize olur. Kristalleştiğinde çok ince granüller oluşturur.
✓ Kestane balları hem antioksidan hem de antimikrobiyal yönden yayla çiçek ballarından %50-60 daha yüksek aktivite göstermektedir.
✓ B ve C vitaminleri açısından oldukça zengindir.
✓ Kestane balı halk arasında kasları kuvvetlendirici, kan dolaşımını düzenleyici, mide ve karaciğer yorgunluğunu giderici, bağışıklık sistemini güçlendirici, akciğer hastalıklarının iyileştirilmesi başta olmak üzere pek çok hastalığa karşı takviye olarak tüketilmektedir.

Devamını Oku

Ormangülü Balı

✓ Ormangülleri, Ericaceae (Fundagiller) familyası, Rhododendron cinsinde yer alırlar.
✓ Sarıçiçekli olan yaprağını döker, pembe ve mor çiçek açanlar yaprağını dökmez.
✓ Karadeniz Bölgesinde yaygın olarak görülenler mor (Rhododendron ponticum), sarı (R. luteum), pembe (R. smirnowii), beyaz (R. urgenii) çiçekli renktedirler.
✓ Bunlardan mor çiçekli (komar) R.ponticum ve sarı renkli (cifin) R.luteum grayanotoksin adı verilen toksin üretmektedir. Bal arıları bu bitkileri hem nektar hem polen kaynağı olarak kullanmaktadır.
✓ Rhododendron balının insan sağlığına zarar vermeyen dozu 5 g/100 kg'dır (bir kahve kaşığı).
✓ Uygun dozlarda yenildiğinde kolesterol ve trigliserit değerleri üzerine olumlu etkileri bulunmaktadır. Yüksek tansiyonu düşürmektedir.
✓ Fazla delibal yiyenlerde baş dönmesi, uğultu, terleme, mide bulantısı, baygınlık ve halsizlik görülmektedir.
✓ Ormangülü balı “tıbbi bal” olarak nitelendirilmektedir.
✓ Bu balın tüketilmesinde aşırı şekilde dikkatli olunmalı ve tıp doktoru önerisi olmadan tüketilmemelidir.
✓ Ormangülleri Türkiye'de Karadeniz Bölgesinin bol yağış alan dağlık kısımlarında bulunur. Doğal olarak yetişen 5 ormangülü türü vardır.
- Sarı çiçekli ormangülü (Rhododendron luteum) Batı Orta ve Doğu Karadeniz.
- Mor çiçekli ormangülü (Rhododendron ponticum) bütün Karadeniz sahili boyunca.
- Kafkas ormangülü (Rhododendron caucasicum) Rize Trabzon Artvin.
- Pembe çiçekli ormangülü (Rhododendron smirnowii) Rize Artvin.
- Beyaz çiçekli ormangülü (Rhododendron urgernii) Artvin.

Devamını Oku

Apiterapide Balın Kullanımı

✓ Balın besleyici değeri yanında kan şekerini yükseltici, fiziksel ve zihinsel yorgunluğu giderici, enerji verici, canlılık kazandırıcı, cilde olumlu etkileri, bazı yaraların iyileştirilmesi, astım, mide, dolaşım, solunum, kanser, tansiyon, damar hastalıklarını giderici olarak kullanılmaktadır.
✓ Bir yaşının altındaki çocukların mamalarına kesinlikle bal karıştırılmamalıdır. Bal Clostridium botulinum sporları içerebilmektedir. Bu sporlar bebeklerin sinir sistemini etkileyerek ciddi hastalıklara neden olabilir.

Devamını Oku

Balın Pazara Sunulması

Seksiyon Petek Bal

Krem Bal

Karakovan Petek Balı

✓ Petekli ballar doğrudan pazara sunulabileceği gibi çeşitli şekillerde ambalajlanarak da pazarlanabilir.
✓ Süzme bal, petekli balların merkezkaçla çalışan bal süzme makinesinde hasadı ve dinlendirilmesi sonucunda elde edilir, ambalajlanarak pazara sunulur.
✓ Balın pazarlanmasında bitki kaynağı, üretim şekli, elde edildiği yöre gibi faktörler etkili olmaktadır.

✓ Elde edildiği bitki kaynağına göre;
- Kestane Balı
- Çam Balı
- Ihlamur Balı
- Akasya Balı
- Okaliptüs Balı, vs

✓ Elde edildiği yöreye göre;
- Anzer Balı
- Erzurum Balı
- Toros Balı
- Bitlis Balı, vs

✓ Elde ediliş ve işleme şekline göre;
- Petekli Bal
- Süzme Bal
- Karakovan Balı
- Seksiyon Balı
- Krem Bal, vs

Devamını Oku

Balın Saklanması

✓ Bal, laklı kutularda veya contalı metal kapaklı cam kavanozlarda hava ile ilişkisi olmayacak şekilde saklanmalıdır.
✓ Paketlenmiş balların beklemesi gereken durumunda kuru, serin ve temiz depolarda saklanması gerekir.
✓ Çok sıcak, rutubetli ve pis kokulu depolar kesinlikle kullanılmamalıdır.
✓ Su oranı yüksek olan balların saklanması çok zor olduğu için bir an önce tüketilmelidirler.
✓ Normal koşullarda bal, üretim tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde tüketilmelidir.
✓ Petekli balların saklanması kaynağı pamuk ve ayçiçeği değilse daha kolaydır.
✓ Bal, HMF oluşumu ve fermentasyonu önlemek ve kristalizasyonu geciktirmek için oda ısısında (20-22°C), güneş ışınlarına maruz bırakılmadan ve metal olmayan kaplarda muhafaza edilmelidir.
✓ 80°C’de 30 saniye ısı uygulaması balın enzimlerine zarar vermeden, balda bulunan tüm maya ve mantarları etkisizleştirmekte ve kristalizasyonu geciktirmektedir.

Devamını Oku

Balın Ekşimesi

✓ Balın ekşimesi, içerisindeki mayaların früktoz ve glikozu parçalayarak alkol ve karbondioksit meydana getirmesi neticesinde oluşur. Aerobik ortamda alkol, asetik asit ve suya kadar parçalanır ve böylece ekşi bir tat oluşur.
✓ Bakteriler ve mayalar bal içerisinde yaşayamazlar ve su kaybı nedeniyle ölürler. Fakat su oranı yüksek, olgunlaşmamış veya içerisine su katılmış ballarda maya ve bakteriler yaşayabilirler.
✓ Kristalleşmiş ballarda fermantasyon daha çok görülür. Baldaki su oranı %17.1'den daha az ise baldaki maya miktarı ne olursa olsun bal fermantasyona uğramaz.
✓ Su oranı %17.1-18 arasında ve 1 g baldaki maya miktarı 1.000'den az ise fermantasyon olmaz. Fakat bu sayı 1.000'den fazla ise olur.
✓ Su oranı %18.1-19 ise 1 g baldaki maya sayısı 10'dan az olursa 1 yıl içerisinde fermente olmaz. Su oranı %19'dan fazla ise 1 g baldaki maya miktarı 1 dahi olsa fermantasyona uğrar.

Devamını Oku

Balın Kristalizasyonu

Kristalize Olmuş Ballar

✓ Kristalizasyon, içindeki glikozun, tanecikler haline gelmesi sonucu balın, akıcılığını az veya çok kaybetmesi olayıdır.
✓ Balların büyük bir kısmı, kristallenmeye eğilimlidir.
✓ Balın şekerlenmesi, içerisindeki früktoz ve glikoz miktarına bağlıdır. Eğer früktoz/glikoz oranı yüksek ise bal şekerlenmez, düşük ise bal şekerlenir.
✓ Balda şekerlenmeyi etkileyen bir diğer önemli faktör de glikoz/su oranıdır.
✓ Glikoz / su oranı=1.70 veya daha düşük ise ballar şekerlenmez, bu oran 2.10'un üzerinde ise ballarda kısa sürede şekerlenme meydana gelmektedir.
✓ Balın şekerlenmesinin kolonilere çay şekeri (sakkaroz) şerbetinin verilmesi ile ilişkisi olmadığı gibi granüle olan bala bozulmuş bal olarak bakılmamalıdır.
✓ Balın kristalleşmesi için en uygun sıcaklık 14-15°C civarıdır. Havaların soğumasıyla birlikte ballarda kristalleşme olayı hızlanır. Havaların soğumasından ziyade ani ısı değişimleri balın kristalleşmesini hızlandırır.
✓ Kristalleşmiş balı yeniden sıvı hale getirmek için bal kavanozunu 45 dereceyi geçmeyen sıcak su banyosuna yerleştirmek gerekir.
✓ Eğer soba veya ocak üzerine konulursa balın hem aroması kaybolur hem de karamelize olur. İçersindeki enzimler, vitaminler ve bala aroma veren maddeler yok olur. Baldaki diyastaz aktivitesi azalır ve balda hidroksi metil furfurol (HMF) miktarı artar.
✓ Balların ısıtılması ile birlikte früktoz ve glukoz gibi şekerler asidik ortamda artık ürün olarak hidroksi metil furfurol meydana getirirler. Doğal balda HMF miktarı en fazla 40 mg/kg olmalıdır.
✓ Ayçiçeği, yonca, kavun, karahindiba, pamuk balları çok çabuk şekerlenirken akasya, hardal, orman gülü ve salgı balları geç şekerlenir. Adaçayı balı, yıllarca şekerlenmeden kalabilir.

Krem Bal

Krem Bal Yapımı:
✓ Bazı ülkelerde kristalleşmiş ballar daha kıymetlidir. Hem depolanması ve taşınması hem de ekmek üzerine sürülmesi kolaydır.
✓ Kristaller ufak ise granül hale gelen bal krem veya tereyağı görünümünde olur ve bu tür ballar oldukça değerlidir.
✓ Kristaller iri ise hem çok katı bir hal alır hem de ekmeğe sürülmesi oldukça zorlaşır. Böyle kaba kristalleşmiş balları mikser ile krem haline getirmek mümkündür.
✓ Süzme balı yüksek kaliteli kristalize bal haline getirmek için kristalize olacak balın içerisine %5-20 oranında ince kristalli bal ilave edilir ve 13-15°C’de muhafaza edilirse kısa bir zamanda bütün bal kristal hale gelir.
✓ Kristalleşme ne kadar kısa zamanda olursa kristaller o kadar ince olur ve balın kalitesi yükselir.
✓ Sıcaklık yükseldikçe kristalleşme olayı gecikir.

Devamını Oku

Balın Biyolojik Özellikleri

Balın Lezzet ve Aroması:
✓ Her balın, kendine özgü bir tadı vardır. Bin bir çiçekten bal yapılan bir kovanda bile, birkaç çeşitte bal olabilir.
✓ Balın aroması, değişik çiçeklerin nektarında bulunan özellik, esterlere göre değişebilmektedir.
✓ Aroma maddeleri, daha çok hammadde olan nektardan gelirken; nektar hangi bitkilerden toplanmış ise, o bitkinin aromasını, bu balda hissetmek mümkündür.

Balın Kokusu:
✓ Bal, içindeki polene bağlı olarak özel bir kokuya sahiptir. Balın kokusu, ağıza alınıp yenilirken hissedilir. Çok ısıtılan ballar, aroma maddelerinin büyük bir kısmını kaybederler.
✓ Bal, şiddetli kokan bir maddenin yanında saklanırsa, o maddenin yabancı kokusunu da çekebilme özelliğine sahiptir. Genellikle koyu renkli ballar, açık renkli ballardan daha keskin kokulu ve daha asitlidirler.

Balın Antibakteriyel Özelliği:
✓ Eski Mısır ve Yunanlılar ölülerini mumyalamak için bal kullanmışlardır. 12. yüzyılda Mısır piramitlerinde bal içerisinde muhafaza edilmiş bir çocuk cesedi bulunmuştur. Romalılar eti, tat ve kokusunu bozmadan bal içerisinde muhafaza etmişlerdir.
✓ Balın bakteri engelleyici özelliğine ''inhibin'' adı verilir. İnhibin ısı ve ışığa karşı çok duyarlı katalaz enzimi tarafından tahrip olmakta ve düşük pH'dan etkilenmektedir.
✓ Balın bu özelliğinin, arının yutaküstü bezlerinden salgılanan glukoz oksidaz enziminin glukozu glukolakton ve hidrojen peroksite ayrıştırması sonucunda 1 g balda 1 saatte biriken hidrojen peroksit miktarından kaynaklandığı bildirilmiştir.
✓ Doğal bal, muhtelif bakterilere karşı etkili olup, üremelerine imkân vermemektedir. Yüksek yayla (1.000 m ve üzeri) ballarının diğerlerinden 2 kat daha fazla inhibe etkiye sahip oldukları belirlenmiştir.
✓ Balın bakterilere karşı inhibe edici özelliği, daha çok bağışıklık sisteminin zayıfladığı ve yetersiz olduğu durumlarda daha yüksektir.

Devamını Oku

Balın Fiziksel Özellikleri

Balın Rengi:
✓ Bal, genellikle saydamdan başlayıp, koyu kırmızıya kadar; sarı, kehribar, kahverengi yeşilimsi ve kırmızımsı renklerde olmaktadır.
✓ Ballar renklerine göre; su beyazı, ekstra beyaz, ekstra açık amber, koyu renk olarak dört gruba ayrılmaktadır.
✓ Bala renk veren maddeler; klorofil, karoten, ksantofil ve bileşimi bilinmeyen bitki pigmentleridir.
✓ Koyu renkli ballarda, amino asit ve şeker miktarı ile mineral maddelerden; özellikle demir, bakır, manganez miktarlarının fazla olduğunu ve baldaki mineral maddeler arttıkça, rengin koyulaştığını bildirmiştir.

Balın Viskozitesi:
✓ Viskozite, akıcılığa karşı koyma özelliğidir. Ağır yapılı bir balın akıcılığı yavaş, yani viskozitesi yüksektir.
✓ Viskozitesi yüksek olan kıvamlı balları, süzme esnasında petek gözünden güçlükle çıkmakta, boşaltma ve bal kaplarının temizlenmesi güç olmaktadır.
✓ Koyu renkli, yavaş akan, sıkı yapılı balların, viskozitesi yüksek; açık renkli, gevşek yapılı balların viskozitesi düşüktür. Balın viskozitesi, 2.65-2.91 arasındadır.
✓ Balın kıvamını, nektarın alındığı bitki çeşidi etkilemektedir.
✓ Balın duru veya bulanık olması; içindeki hava kabarcıkları, su oranı ve küçük boyutlu taneciklerin, fazla veya az olmasına bağlıdır.
✓ Sıcak bölgelerde ve hafif kumlu topraklarda yetişen bitkiler, koyu kıvamında bal meydana getirirken; yayla ve dağlık bölge çiçeklerden yapılan ballar, akıcı olup, lezzet ve aroma bakımından da üstündürler.

Balın Özgül Ağırlığı:
✓ Balın özgül ağırlığı, içerisindeki su miktarı ve sıcaklığa bağlı olup, 20°C'de ölçüldüğünde l.45 g/cm³'tür.

Balın Higroskopik Özelliği:
✓ Bal, higroskopik bir madde olup, bulunduğu ortamdaki havanın nemini çekme özelliğine sahiptir. ✓ Balın havadan nem alması, onun özel yapısına, şeker oranına ve içerisindeki su miktarına bağlı olarak değişmektedir.

Balın Işığı Döndürmesi:
✓ Balın, polarize ışığı çevirme yönü ve miktarı, bal çeşitlerine göre değişmektedir.
✓ Çiçek balları, polarize ışığı sola, salgı balları, ise sağa çevirir. Bu özellikten faydalanarak, balın salgı balı olup olmadığı anlaşılabilmektedir.

Devamını Oku

Balın Kimyasal Özellikleri

Çiçek ve Salgı Ballarının Karşılaştırılması (%)

		Çiçek Balı	Salgı Balı
Su		17.2	16.3
Monosakkaritler	Fruktoz	38.2	31.8
	Glukoz	31.3	26.1
Disakkaritler	Sukroz	0.7	0.5
	Diğerleri	5.0	4.0
Trisakkaritler	Melezitoz	<0.1	4.0
	Erloz	0.8	1.0
	Diğerleri	0.5	3.0
Tanımlanamayan Oligosakkaritler		3.1	10.1
Toplam Şekerler		79.7	80.5
Mineraller		0.2	0.9
Aminoasitler, Proteinler		0.3	0.6
Asitler		0.5	1.1
pH Değeri		3.9	5.2

✓ Prolin bitkilerde çeşitli miktarlarda (akasyada 222 mg/kg, kekikte 956 mg/kg) bulunan bir aminoasittir.
✓ Prolin miktarı, şeker şurubu ile beslenen arılardan elde edilen bal ile nektardan elde edilen balın ayrılmasında kriter olarak kullanılmaktadır.

Baldaki Enzimler:
✓ Bal içerisinde en çok invertaz, diastaz, katalaz, fosfataz ve glukoz oksidaz olmak üzere bir çok enzim vardır. Bunlar nektar, polen ve arının yutaküstü bezi ile sindirim bezlerinden salgılanmaktadır. Bu enzimler şeker, nişasta ve proteinler üzerinde etkilidirler.
✓ İnvertaz: Baldaki en önemli enzim olup sakkarozu früktoz ve glukoza ayırır. İşçi arıların yutaküstü bezlerinden üretilmekte nektarın kovana taşınması ve olgunlaştırılması sırasında bala geçmektedir. İnvertaz aktivitesi balda sıcaklığın artması ile azalır. Isıtılmış ballarda invertaz aktivitesi tamamen yok olur.
✓ Diyastaz: Arıların midesinde ve bitkilerde bulunan diyastaz, nişastayı maltoza çevirir. Yutaküstü bezi tarafından salgılanmaktadır. Isıya çok duyarlı olup ısıtılan ballarda ve ayrıca zamanla diyastaz aktivitesi düşer. Kalite kontrolü ve balın ısıtılmasının belirlenmesinde diyastaz aktivitesine bakılır.
✓ Glukoz Oksidaz: Arıların yutaküstü ve mandibular bezler tarafından salgılanmaktadır. Glukoza etki ederek glukonik asit ve hidrojen peroksit (H2O2) tepkimesini gerçekleştirmektedir.
✓ Herhangi bir nedenle balın ısıtılması ile enzimler parçalanmakta ve HMF çıkmaktadır.
✓ HMF, pişirme ya da sterilizasyon esnasında gıdalara uygulanan ısı işlemleri sonucu, indirgen şekerlerin aminoasitlerle oluşturduğu, enzimatik olmayan esmerleşme reaksiyonu ya da heksozların asit katalizörlüğünde dehidrasyonu sonucunda oluşur.

Diyastaz, İnvertaz ve HMF Düzeyinin Sıcaklıkla Değişimi

Muhafaza Sıcaklığı (˚C)	40 mg/kg HMF Oluşması İçin Geçen Süre	Diastaz Aktivitesi Yarılanma Ömrü	İnvertaz Aktivitesi Yarılanma Ömrü
10	10-20 yıl	35 yıl	26 yıl
20	2-4 yıl	4 yıl	2 yıl
30	0.5-1 yıl	200 gün	83 gün
40	1-2 ay	31 gün	9.6 gün
50	5-10 gün	5.4 gün	1.3 gün
60	1-2 gün	1 gün	4.7 saat
70	6-20 saat	5.3 saat	47 saat

Vitaminler:
✓ Petekli bal iyi bir vitamin kaynağıdır, ancak süzme bal öyle değildir. Baldaki vitamin miktarı nektar kaynağına, balın tazeliğine, polen varlığına, üretim, işleme ve muhafaza şartlarına bağlı olarak değişir.
✓ Vitamin kaybına sebep olan en önemli husus balın ısıtılması ve süzme işlemidir.
✓ Süzme balda az miktarda da olsa A, C, D, E ve B kompleks vitaminleri bulunur. Ancak süzme balda bir insanın günlük ihtiyacını karşılayacak miktarda vitamin bulunmaz.
✓ 1 kg bal içerisinde 3-6 mg Thiamine (B₁), 22-63 mg Riboflavin (B₂), 7.6-320 mg Pyridoxine (B₆), 1.000-4.000 mg Askorbik Asit (C), 100-300 mg Niasin (B₃), az miktarda E ve K vitamini bulunmaktadır.

Devamını Oku

Balın Yapımı

✓ Bal arısı kolonilerinde görev yapan işçi arılar tarafından bitkilerin çeşitli organları tarafından salgılamış olduğu nektarın toplanması bal yapımının ilk aşamasıdır.
✓ Tarlacı arılar tarafından çiçeklerden toplanan nektar bal midesinde kovana taşınır ve kovan içerisindeki diğer arılara devredilir.
✓ Yalayıcı-emici yapıdaki dili ile nektarı alan genç işçi arı dilini bu sıvı ile dışarıya doğru uzatır ve dil üzerindeki sıvı hava ile temas eder. Bu sırada nektardaki suyun bir kısmı buharlaşma ile havaya verilir.
✓ Nektar, kovana taşınma ve diğer arılar tarafından olgunlaştırılması sırasında sindirim organlarından ve yutaküstü salgı bezinden salgılanan çeşitli enzimler ilave edilerek kimyasal ve biyolojik değişime uğrar.
✓ Yine arılardan nektara geçen glukoz oksidaz enzimi, glikozu parçalayarak glukonik asit ve hidrojen peroksit oluşumuna neden olur.
✓ İşleme esnasında bal midesinden ön mideye geçen bal, içerisindeki polen gibi maddecikler süzülerek tekrar bal midesine geri pompalanır.
✓ Daha sonra bu sıvı olgunlaştırılmak üzere sürekli havalandırma ve kanat çırpmasına maruz kalan petek gözüne depolanır.
✓ Olgunlaşma sırasında su oranı %20 düzeyine düşürülen bal, petek gözlerinde depolanarak üzeri ince bir balmumu tabakasıyla sırlanır.

Rakamlarla Nektarın Bala Dönüşümü:
✓ Bir işçi arı tarlacılık faaliyetine çıktığında her defasında ortalama 40 mg nektar toplar. Bu da kendi ağırlığının yaklaşık yarısına eşittir.
✓ Nektar akımının bol olduğu ana nektar akım dönemlerinde ise ortalama 70 mg kadar nektar taşır ki, bu da kendi ağırlığının yaklaşık %85'i kadardır. Bu kadar nektarı bulabilmek için ortalama 100 kadar çiçeği ziyaret ederek temin edebiliyorsa nektar akımı çok iyi demektir.
✓ Bir nektar yükünü (35-50 mg) toplayabilmek için bir arı bazen 1.000-1.200 çiçeği ziyaret etmek zorunda kalabilir.
✓ Nektara uçuş sayısı nektarı salgılayan bitki kaynağının uzaklığına bağlıdır. Ancak bir arı günde ortalama 10-12 nektar toplama uçuşu yapar ve her bir ziyaret yaklaşık 30-45 dakika arasında bir süreyi kapsar. Bu ziyaretler arasında kovan içerisinde geçirdiği süre ise ortalama 4 dakika kadardır.
✓ Bitkiden bitkiye değişmekle birlikte nektar bileşiminde %50-70 su, %10-50 şeker, %1-4 aromatik maddeler, çeşitli enzimler ve mineral maddeler bulunur.
✓ Nektardaki sakkaroz oranı başlangıçta %30-35 düzeyindedir. Bu şeker invertaz enzimi sayesinde bal şekerleri olan glukoz ve früktoza dönüştürülür.
✓ 1 kg bal yapabilmek için arıların yaklaşık 2 kg nektar toplamaları gerekmektedir. Yani nektarın içerisindeki su miktarını azaltarak yoğunlaştırırlar.
✓ Güçlü bir arı kolonisi (80-90 bin işçi arı), yavru büyütmenin yoğun olduğu dönemlerde günde yaklaşık 1/2 kg bal tüketir. Bu miktar kışın 100-150 grama kadar düşer.
✓ Bir koloninin bir yıllık sürede tükettiği bal miktarı ise yaklaşık 60-70 kg kadardır.
✓ Yılda 40 kg bal hasat edilen bir koloni toplam 110 kg bal üretiyor demektir. 110 kg bal üretmek için 110x2= 220 kg nektar toplaması gerekir.
✓ 1 kg nektar toplayabilmek için de 1 arının 40.000 defa kovana nektar yükü getirmesi gerekir. Diğer bir deyişle 1 kg bal yapmak için 80.000 defa nektar toplamaya çıkması demektir.
✓ Her bir uçuşta ortalama 1.5 km gidiş 1.5 km de dönüş olmak üzere 3 km yol aldığını hesaplarsak 1 kg balın yapılması için arıların 80.000x3 km=240.000 km uçması gerekmektedir.
✓ Dünyanın çevresinin 40.000 km olduğunu düşünürsek bir arının 1 kg bal yapabilmesi için dünyanın çevresini 6 kez dolaşacak kadar uçması gerektiği gerçeği ortaya çıkmaktadır.

Yüksek Bal Verimi İçin Uygun Flora ve Arılık

Çiçekten Nektar Toplayan İşçi Bal Arısı

Kovanda Nektarı Paylaşan İşçi Arılar

Petek Gözünde Olgunlaşması İçin Bekletilen Bal

Petek Gözündeki Balı Olgunlaştıran İşçi Arı

Olgunlaşan Balı Sır İle Kapatan İşçi Arılar

Hasada Hazır Petekli Bal

Petekli Balın Sır Bıçağı İle Sırının Alınması

Petekli Balın Sır Tarağı İle Sırının Alınması 

Sırı Alınmış Balların Bal Süzme Makinesinde Süzülmesi

Balın Süzülmesi

Balın Dinlendirilmesi

Laklı Tenekelere Balın Doldurulması

Farklı Renklerdeki Ballar

Balın Ambalajlanması ve Etiketlenmesi

Devamını Oku

Çam Pamuklu Biti

Çam Pamuklu Biti

Çam Pamuklu Bitinin Anatomik Yapısı:
✓ Yumurtaları açık sarı renkte 0.72 mm boyunda, 0.37 mm enindedir. Pamukçuk içinde yumurtalar birbirine yapışık değildir. Dişiler yumurtalarını ağaç dalının güneşi az gören kısmına bırakmaktadırlar.
✓ Dişi koşnil, limon sarısı renginde ve sırtı yuvarlaktır. Antenleri işçi arılarda olduğu gibi 11 halkalıdır. Gözleri iyi gelişmiştir. Ağzı yarık şeklindedir. Kısa bir hortumu bulunur.
✓ Erginlerin ortalama boyu 7.57 mm, eni ise ortalama 3.60 mm’dir. Kanatları yoktur. 3 cift bacağı bulunmaktadır. Bir saatte 36-120 cm hareket etmektedirler.
✓ Erkek koşnil siyahımsı koyu kahverengindedir. Anteni 9 segmentlidir. Ağız parçaları körelmiştir. Uzunluğu ortalama 1.73 mm, eni ise 0.80 mm’dir.

Çam Ağacı Üzerinde Çam Pamuklu Biti

Çam Pamuklu Bitinin Yaşam Döngüsü:
✓ Koşnil yumurtalarından 6 hafta sonra larva çıkar. Larvalar 3 defa gömlek değiştirerek ergin hale gelir. Bir yıl kadar yaşam süreleri vardır.
✓ Koşnilin toplam nimf (larva) donemi 318-322 gün sürmektedir.
✓ Dişiler senede bir defa yumurtlamaktadır. Yumurtalar genelde mayıs ayı başlarında bırakılmaya başlamakla beraber bu süre yükseltiye bağlı olarak nisan ayının başlarından mayıs ayının ortalarına kadar sürmektedir. Uygun hava koşullarında bu dönemde ilk basura gelmeye başlar.
✓ Ergin döneme geçen dişi ağız parçaları gelişmediği için beslenemez. Bu süreçte ergin dişiler 2-4 gün pamukçuk salgılamaya başlar. Daha sonra 3-12 gün suresince 200-300 adet yumurta bırakarak hayata veda ederler.
✓ Altı haftalık bir kuluçka süresinden sonra yumurtadan çıkan larvalar gelişerek ağustos-eylül döneminde 1. dönem nimflerini oluştururlar.
✓ Bu dönemde de hava koşullarına göre 15-30 günlük beslenme döneminden sonra 2. nimf dönemine ekim-kasım aylarında girerler.
✓ Bu dönemde de hava koşullarına göre 15-30 gün arası süreyle beslenirler ve 3. dönem nimfleri olarak kışa girerler. Böylece 1 yıllık döngü tamamlanmış olur.
✓ Kışı basura alanlarında geçiren arıcılar ocak-şubat dönemindeki 1. nimf beslenme dönemi salgılarından yararlanabilir. Ancak asıl üretim dönemleri ağustos-eylül ve ekim-kasım dönemleridir.
✓ En kuvvetli salgının olduğu dönem ağustos-eylül dönemi olduğu için arıcılar tarafından bu dönem daha çok tercih edilir. Ancak bu dönem aşırı sıcaklar nedeniyle balın kesilmesi riskini de içermektedir.
✓ Ekim-kasım, önceki dönem kadar verimli olmasa da riskli değildir. Bu dönemde kolonilerin polen toplama ve yavru üretme olanağı da vardır.
✓ Koşnil çam ağaçlarının kabukları arasında hortumlarını ağacın iletim demetlerine sokarak sürekli beslenirler. İletim demetindeki özsuda protein miktarı az bulunduğundan ihtiyaçlarını karşılamak için fazla miktarda emgi yaparlar. %80 karbonhidrat içeren özsuyun fazlalığını anüs yolu ile dışarıya atarlar.
✓ Gül kırmızısı renginde ve hoş kokulu olan bu dışkıyı arılar kovanlarına taşıyarak bala dönüştürürler.
✓ Alçak yerlerde koşnilin 1. deri değiştirmeden sonra haziran ayının son haftasında arıların toplayabileceği basura salgılanmaya başlar ve yüksek yerlerde bu süre temmuz ayının son günlerini bulur.
✓ Çam balı üretimi esnasında çevrede polen kaynakları yeterli olmadığı için koloni ergin arı miktarı düşme gösterecektir. Bu nedenle arıcıların kolonilerini çam alanlarına getireceği dönemde ilkbahar aylarından başlamak üzere ana arılarını yenileme, hastalık ve zararlılarla mücadele ve ergin arı miktarını artırma konusunda önlemlerini almış olmalıdırlar.

Devamını Oku

Bal

✓ Bitkilerin çiçeklerinde bulunan nektarların veya bitkilerin canlı kısımlarından yararlanarak bazı eşkanatlı böceklerin salgıladığı tali maddelerin bal arıları tarafından toplanması, vücutlarında bileşimlerinin değiştirilip petek gözlerine depo edilmesi ve buralarda olgunlaşması sonucunda meydana gelen tatlı bir üründür.
✓ Bitkilerin nektarında bulunan şeker yoğunluğu %5-74 arasında değişmektedir.
✓ Nektar şeker yoğunluğu ne kadar yüksek ise arılar tarafından fazla tercih edilmektedir. Nektar şeker yoğunluğu %18’in altında olan bitkileri arılar mecbur kalmadıkça ziyaret etmezler.
✓ Lamiaceae, Fabaceae, Boragniaceae, Rosaceae familya üyelerinin nektar konsantrasyonu %15-55 arasında değişmektedir. Dünyada ve Türkiye’de arılar en çok bu familyaların üyesi bitkilerden bal toplamaktadırlar.
✓ Ballar elde edildiği kaynaklara göre genelde çiçek balı ve salgı balı olarak ayrılırlar.

Çiçek Balları
✓ Bal arıları bitkilerin çiçeklerinden veya çeşitli kısımlarından salgıladıkları nektarı toplayarak bal yaparlar. Nektar salgılayan bu kısımlara nektar bezi denmekte olup bitkide bulundukları yere göre iki çeşittir. Bunlar;
- Floral nektar bezleri. Çiçeğin çeşitli bölgelerinde bulunurlar.
- Ekstrafloral nektar bezleri. Bitkinin çiçeği dışında gövde, yaprak veya diğer organlarında bulunurlar.

Salgı Balları
✓ Çam, meşe, kayın ve ladin gibi orman ağaçları üzerinde yaşayan böceklerin salgıladığı tatlı salgıların arılar tarafından toplanması ile oluşturulan baldır.
✓ Ülkemiz için en önemli salgı balı, çam balıdır.
✓ Çam balının kaynağı, Ege ve Akdeniz kıyılarında, özellikle Muğla kızılçamları üzerinde yaşayan ve halk arasında "basra" (Marchelina hellenica) olarak isimlendirilen böceğin, tatlı bir sıvı salgısıdır.
✓ Basuranın bileşimi su %16.30, kül %0.736, azot %0.1, fruktoz % 31.80, glukoz %26.08, sakkaroz %0.80, yüksek şekerler %4.70, toplam asit %54.88 meg/kg ve henüz belirlenmeyen maddeler %10.10`dur.

Devamını Oku

Arı Ürünleri

✓ Arı ürünleri denince her ne kadar akla ilk defa bal gelse de bal yanında polen, arı sütü, balmumu, propolis, arı zehiri, ana arı, larva, oğul ve paket arı da günümüzde arı ürünleri arasında yerini almıştır.
✓ Arı ürünlerinin bir kısmı besin olarak kullanılırken bir kısmı da arıcılık sektöründe kullanılmaktadır. Ancak çeşitli sektörlerde arı ürünlerinin kullanılmasının yanında Apiterapi olarak adlandırılan arı ürünleri ile tedavi sektöründe de yoğun olarak kullanılan arı ürünleri (bal, polen, arı sütü, balmumu ve arı zehiri) bulunmaktadır.

Devamını Oku

Ana Arıların Bankalanması

✓ Çiftleşmiş ana arılar elde edildiğinde ana arı verilecek kovanlar henüz hazır değilse ya da birkaç günde kullanılamayacak kadar fazla ana arı alınmışsa kullanım süresine kadar ana arıların bakıcı kovanlarda muhafaza edilmesi işlemine bankalama denir.
✓ Bankalama işlemi ana arısız bir koloninin kuluçkalık kısmında ya da ana arısı olan iki katlı bir koloninin ana arısı kuluçkalığa ana arı ızgarası ile ayrılmak suretiyle ikinci katında yapılır.
✓ Bu iki uygulamada da ana arıların bulunduğu kısımda kovan içi düzeni; ballı-polenli-kapalı yavrulu çerçeve-açık yavrulu çerçeve-ana arı kafeslerinin yerleştirildiği çerçeve-açık yavrulu çerçeve-kapalı yavrulu çerçeve-polenli ve ballı çerçeve sırasında olur.
✓ Bu çerçeve düzeni sağlandıktan sonra nakliye kafesi içindeki işçi arılar çıkarılır, ana arı kafeslerde yalnız kalır. Kekli kısımları aşağıya gelecek şekilde kafesler boş bir çerçeveye dizilir.
✓ 10 çerçeve arıya sahip bir koloniye 20 adet çiftleşmiş ana arı bankalanır.
✓ Bankalama süresince koloni şurup ya da kekle beslenir.
✓ 10 günü geçen bankalama işleminde çerçeve düzeni tekrar kontrol edilir.
✓ Uzun süreli bankalamada ana arıların zarar görebileceği de dikkate alınarak uygulama yapılmalıdır. Ancak 21 güne kadar en az kayıpla bankalama yapılabilir.

Devamını Oku

Ana Arının Kafeste Taşınması

✓ Ana arı kafesinde kek bölmesi kek dolu ve ana arının yanında 5-6 adet refakatçi genç işçi arı olmalıdır.
✓ Kafesteki ana arılar taşıma sırasında soğuk ve sıcaktan korunmalıdır.
✓ Taşıma esnasında kekin akarak arıların üzerine bulaşmamasına dikkat edilmelidir.
✓ Ana arılar oda sıcaklığında birkaç gün bekletilebilir. Bu bekleme gürültüsüz yerde, oda sıcaklığında kafeslerin telli yüzleri yukarı gelecek şekilde yerleştirilerek yapılır.
✓ Kafeslerin üstleri bezlerle örtülür.
✓ Taşıma sırasında, araçlarda cam kenarına, kalorifere yakın ve egzoz gazı alabilecek yerlere konmamalıdır.
✓ Her bir kafese günde bir-iki kez bir damla temiz su damlatılır veya kafes telinin üstüne suya batırılmış çok küçük bir pamuk parçası konulur.

Devamını Oku

Ana Arı İşaretleme ve Boyama

✓ Ana arı yetiştiriciliğinde ana arının ırkı önemli olduğu kadar yaşı da çok önemlidir.
✓ Ana arının yaşının takip edilmesinde ana arının göğsünün üstüne yapıştırılan küçük metal diskler kullanıldığı gibi en yaygın ve kolay yöntem yıllara göre boya kullanımıdır.
✓ Her 5 yılda bir yılın son rakamına göre, beyaz(1-6), sarı (2-7), kırmızı (3-8), yeşil (4-9) ve mavi (5-0) renkler kullanılmaktadır.

Devamını Oku

Üç Bin Ana Arı Kapasiteli Üretim

✓ Yılda 3.000 (üçbin) adet ana arı yetiştirmeyi hedefleyen bir işletmenin 10 adet damızlık koloni, 1000 adet çiftleştirme kutusu ve 150 koloniye gereksinimi vardır.
✓ 150 koloni ise

• 6 adet başlatıcı koloni,
• 20 adet bitirici (besleyici) koloni,
• 20 adet destek koloni,
• 74 adet çiftleştirme kutularını arılandırmak için koloni,
• 30 adet erkek arı kolonisi şeklinde düzenlenecektir.

✓ Çiftleştirme kutusu başına üretilecek ana arı en fazla 3 adet/yıl olarak hesaplanır.
✓ Bu yetiştirme dönemi içerisinde toplam en az 4.000 larva transferi yapılacaktır. Bu da alınan siparişlere ve teslim dönemine bağlı olarak 67 aşılama çerçevesi hazırlanacak demektir.
✓ Aşılama çerçevesi bazında bir hesap yaptığımız takdirde, larva transferlerinin %90’ı (60*0.9=54) tutmaktadır.
✓ Tutan larvaların yaklaşık %10’u (54*0.9=50) gözden çıkamamaktadır.
✓ Her gün 50 çiftleştirme kutusu hazırlanıp analandırılmaktadır.
✓ Ruşete verilenlerin %90’ı (50*0.9=45) çiftleşmektedir.
✓ 45 adet/gün ana arı satışa hazırdır.
✓ Her bir kutudan sezon boyunca 3 adet ana arı üretilir.
✓ Genelde ana arı üretim sezonu, toplam 100 günde ve 3 dönemde tamamlanır.

Devamını Oku

Ana Arı Yetiştiriciliği Aşamaları

Özellik ve Yapılan İşler	Kullanılan Kovanlar	Geçen Süre
Analı Damızlık Kovan • Ana arı yetiştirilecek larvaların peteğe yumurtlanması ve 1 günlük larva haline gelmesi.		3 gün
Anasız Başlatıcı ve Ruşet • Ana arı ve 2 ruşete alınır. • Başlatıcı koloni 6 gün bekletilir. Açık yavruların bitmesini takiben aşılama çerçevesi verilir.		2 gün
Analı Bitirici • İki katlı olup ana arı alta, katlar arasına ana arı ızgarası konulur. • Kabul edilmiş larvaları içeren çerçeve üst kata konulur ve 4 günde besleme biter. • Gözler kapandıktan sonra koruma altında, çıkıştan 1 gün önceye kadar 6 gün süreyle bekletilir.		4 gün + 6 gün
Çiftleştirme Kovanı • Yüksük verildikten 1 gün sonra ana arı çıkar. • 10 gün içinde çiftleşir ve ilk yumurtayı atar. • 9 gün içinde ilk yumurtalar kapandıktan sonra ana arı satılır.		1 gün + 10 gün + 9 gün
Toplam Süre		35 gün

Devamını Oku

Ana Arı Yetiştiriciliği Programı

Gün	Yapılacak İşler
1	Erkek arı kolonilerinin hazırlanması
2	Aşılama çıta ve çerçevesinin hazırlanması
-
19	Anasız başlatıcı kolonilerin hazırlanması
20	Damızlık kolonilere petek verilerek ve ana arı hapsedilerek hazırlanması
21
22		Yumurta 1
23		Yumurta 2
24	Analı bitirici kolonilerin hazırlanması	Yumurta 3
25	Larva transferi ve başlatıcı koloniye verme	Larva 1
26	Kabul edilen yüksükleri bitirici koloniye verme	Larva 2
27		Larva 3
28		Larva 4
29		Larva 5
30	Ana arı gözlerinin kapatılması	Larva 6
31	Kapanan ana arı yüksüklerinin inkübatöre konulması	Pupa 1
32	(Ruşetlerle çalışılacaksa hazırlanması)	Pupa 2
33		Pupa 3
34		Pupa 4
35		Pupa 5
36	Strafor çiftleştirme kutularının hazırlanması ve yüksük verilmesi	Pupa 6
37	(Ruşetlere ana arı yüksüğü verilmesi)	Pupa 7
38	Ana arıların çıkışı	ÇIKIŞ
39
-
45	Ana arıların çiftleşmesi
46
-
50	İlk yumurtanın görülmesi ve ana arının satışa hazır olması

Devamını Oku

Ana Arının Çiftleşmesi

Ana Arının Çiftleşmesi

✓ Kafes içerisinde 5 günden fazla bekletilen ana arılar çiftleşme isteğini kaybedebileceğinden kafeste fazla bekletilmemelidirler.
✓ Ergin hale gelip yüksükten çıkan ana arı kovanı kontrol eder. Varsa diğer ana arı yüksüklerini bozar, ana arılarla kavga eder. Kazanan koloniye hâkim olur.
✓ 5 gün içinde beslenir, gelişir ve çevreyi tanıma uçuşları yapar.
✓ Öğleden sonra 13:00-17:00 saatleri arasında ve 20°C sıcaklıkta çiftleşme uçuşuna çıkan ana arı civarda bulunan erkek arı toplanma alanlarına gider.
✓ Sağlıklı erkek arı populasyonu olduğu durumda, 10-30 dakika zaman içerisinde 7-15 civarında erkek arı ile havada çiftleşir.
✓ En son çiftleştiği erkek arının cinsel organı arkasında olduğu halde kovana dönen ana arı kovan içinde bir müddet gezinir ve aldığı spermleri yaptığı hareketlerle sperm kesesine doldurur.
✓ Çiftleşmeden sonra 1 hafta içerisinde yumurtlamaya başlar.
✓ Ana arı yumurtlamak istediği gözü kontrol eder ve 9-12 saniyede bir yumurta bırakır.
✓ Ana arı 75-100 yumurtadan sonra dinlenir. Günde 1.500-2.000 yumurta atar.

Ana Arının Gözden Çıkışı

Ana Arının Diğer Ana Arı Yüksüklerini Bozması

Ana Arıların Kavgası

Çiftleşme İşareti İle Ana Arı

Ana Arının Yumurtlaması

Devamını Oku

Çiftleşme İçin Strafor Kovan Hazırlama

✓ Ana arı üretim maliyetini ve işgücünü düşürmek amacıyla kullanılan strafordan yapılma, küçük ebatta 4 çerçeveye sahip olan kovanlardır.
✓ Kovanlar önceki yıldan kalma kabartılmış peteklere sahip olan küçük çerçevelerden 2 adet konularak boş olarak hazırlanır.
✓ Çiftleştirme kovanı oluşturulacak olan kovanın ergin arılarının kovan yerini unutmalarını sağlamak amacıyla uçma deliği kapatılarak serin bir ortamda 3 gün bekletilir.
✓ 3 gün sonunda kovanın tüm ergin arıları, şurup püskürtme veya bayıltma yöntemi uygulanarak bir yere toplanır.
✓ Bayılan veya hareket kabiliyeti azalan arılar orta boy bir maşrapa ile alınarak çiftleştirme kutularına birer maşrapa olarak konulurlar.
✓ Peteklerin birine çıkmaya yakın olan ana arı yüksüğü takılır.
✓ Yemlik kek ile doldurulur.
✓ Kovanın uçma deliği kapatılarak serin bir ortamda ½-1 gün bekletilir.
✓ Akşam üzeri kovan uçma deliği açılır.
✓ Ertesi gün ilk kontroller yapılır ve duruma göre kovan 3-4 çerçeveye tamamlanır.
✓ Strafor kovanda çiftleşme ve yumurtlamayı takiben ana arı satılır.
✓ Ana arının satışını izleyen gün kabul etmeme riski bulunmakla birlikte, ana arı işletmesinde ana arı yüksük problemi olmadığı için hemen yüksük takılabilir.
✓ Sorun olduğu durumlarda peteklerde var olan tüm yüksükler bozulur. Bu durumda 6 gün sonra verilen yüksüğü kabul etme olasılığı çok yüksektir.

Devamını Oku

Çiftleşme İçin Ruşet Kovan Hazırlama

✓ Standart Langstroth kovan 3-4’e bölünerek farklı yerlerden uçma deliği açılması suretiyle çiftleştirme kovanı hazırlanabileceği gibi ruşet kovan veya strafor çiftleştirme kutuları kullanılabilir.
✓ Ana arılar yüksükten çıkmadan 5-6 gün önce çiftleştirme kolonileri oluşturulur. Bunun için diğer anaç kovanlardan alınan 1 adet yavrulu ve arılı petek, 1 adet temel petek ruşet kovana konulur.
✓ Erkek arı kolonileri ile ruşet kovanlar arılıktan 5 km uzağa çiftleştirme sahasına yerleştirilir.
✓ Çiftleştirme sahasına ruşet kovanların yerleştirilmesini takiben çıkmak üzere olan ana arı gözlerinden her koloniye 1’er adet verilir.
✓ Çıkmak üzere olan ana arı gözlerinin takılmasını izleyen 4 gün sonra koloniler kontrol edilerek, çeşitli nedenlerle sakat çıkan, ölen veya kaybolan ana arıların yerine tekrar çıkmak üzere olan ana arı gözü takılır.
✓ Kekle besleme yapılır.
✓ Çiftleşen ana arı satıldıktan sonra anasız kalan ruşete elimizde ana arı yüksüğü varsa akşam verilebilir. Ancak kabul oranı düşük olabilir. Bu durumda kontroller yapılarak izleyen günlerde yeni ana arı yüksüğü verilebilir.
✓ Ana arı satıldıktan 3 gün sonra verilmesi durumunda ise yüksük daha kolay bir şekilde kabul edilir.

Devamını Oku

Bitirici Koloninin Hazırlanması

✓ Bitirici koloni; başlatıcı kolonide 24-48 saat süreyle ana arı gözü olarak kabullenilmiş larvaların pupa devresi sonuna kadar besleme ve kuluçka işlemlerinin yapıldığı 2 katlı ve ana arı ızgaralı kolonilerdir. Ana arı kuluçkalıkta faaliyetine devam etmektedir.
✓ Bitirici koloniler, güçlü koloniler olmalı ve en az 16-18 çerçeve ergin arıya sahip olmalıdırlar.
✓ Bitirici koloniler, kabullenmiş ana arı gözleri verilmeden 2-3 gün önce hazırlanmalıdırlar.
✓ Kabul edilmiş ana arı gözleri bitirici kolonilere verilmeden önce, açık gözlü yavru içeren petekler aşılama çıtasının sağına ve soluna gelecek şekilde yerleştirilmelidir.
✓ Bitirici koloniler 7-8 günde bir kontrol edilerek kuluçkalık ve ballık arasında yavrulu ve yavrusuz petek değişimi yapılmalıdır.
✓ Koloni şurup ve polen ikame yemleriyle beslenmelidir.

Devamını Oku

Aşılama Çerçevesinin Verilmesi

Aşılama Çerçevesinin Verilmesi

✓ Başlatıcı koloniye aşılama çerçevesi verilmeden gerekli kontroller yapılarak kolonide varsa ana arı gözleri bozulur ve açık gözlü yavru da bırakılmamış olur.
✓ Başlatıcı koloniler şurup ve polen ikame yemleriyle beslenir.
✓ Larva transferi yapılmış olan aşılama çerçevesi, önceden hazırlanmış olan ana arısız başlatıcı kolonide boş olan yere ve peteklerin ortasına yerleştirilir.
✓ 24-48 saat süreyle başlatıcı kolonide bırakılarak larvaların kabul edilmesi ve ana arı gözü olarak geliştirilmeye başlanması sağlanır.

Devamını Oku

Larva Transferinin Yapılması

Transferde Kullanılabilecek Larvalar

✓ Damızlık kovana önceden bırakılan boş petek 1-2 günlük larva içermiş şekliyle transfer için alınır.
✓ Transfer işlemi, rüzgar ve doğrudan güneş almayan kapalı ortamlarda yapılmalıdır. Larva transferi yapılan ortamda bir ocak üzerinde su kaynatılarak ortam sıcaklığı 35ºC, nem %50 civarında tutulmalıdır.
✓ Aşılama yapılacak olan ana arı gözlerinin içerisine 1:1 oranında su ve arı sütü karışımından 1 damla konulur.
✓ Larva transferi için petekteki larva, sırtının altından kaşığın ucuna alınır ve ana arı gözünün tabanının tam ortasına bırakılır.

Devamını Oku

Damızlık Koloninin Hazırlanması

✓ Damızlık olarak kullanılacak koloni ana arı ızgarası ile bölünmüş kovanlara aktarılır.
✓ Transferden 5 gün önce ana arı bir yavrulu ve bir adet boş petek ile ızgaralı yere hapsedilerek, ana arının verilen boş peteğe yumurtlaması sağlanır.
✓ Sonuçta ana arı transfer gününden 4-5 gün önce bu peteğe yumurtlamış ve yumurtalar transfer gününde istenilen yaşa ulaşmış olacaktır.

Devamını Oku

Başlatıcı Koloninin Hazırlanması

✓ Larva transferinden 6-7 gün önce, 9-10 çerçeve ergin arıya sahip koloninin ana arısı 1 çerçeve arısı ile birlikte boş ruşet kovana alınır.
✓ Başlatıcı olarak hazırlanan kolonideki açık gözlü yavrulu petekler alınarak diğer kovanlardaki kapalı yavru içeren peteklerle değiştirilir. Böylece 6-12 günlük yaşta genç işçi arılara sahip başlatıcı koloni elde edilmiş olur.
✓ 5-6 gün sonra başlatıcı kolonide varsa ana arı gözleri bozulur ve açık gözlü yavru da bırakılmamış olunur. Böylece başlatıcı koloniler larva transferinde kullanılabilecek düzeye getirilir.
✓ Transfere başlamadan önce başlatıcı kolonilerde fazla petekler alınarak bölme tahtası ile boş kısım kapatılır.
✓ 6-12 günlük genç işçi arı devamlılığı için 4-5 günde bir, çıkmak üzere yavru içeren, ancak açık gözlü larva içermeyen petek takviye edilir.
✓ Başlatıcı koloniye 45-60 adet larva transferi yapılmış aşılama çerçevesi verilebilir. Transferde verilen larva sayısı arttıkça larvalara verilen arı sütü düzeyine bağlı olarak ana arı kalitesi de düşecektir.
✓ Başlatıcı koloniler şurup ve polen ikame yemlerle beslenmelidirler.

Devamını Oku

Aşılama Çerçevesinin Hazırlanması

✓ Aşılama çerçeveleri plastikten yapılabileceği gibi özel bir kalıp yardımıyla balmumundan da hazırlanabilir.
✓ Yüksük yapımı için kullanılacak kalıp 8 cm uzunluğunda sert bir ağaçtan, uca doğru incelerek uçtan 12 mm'lik kısmındaki çapı 9 mm, ucu yuvarlaklaştırılmış ve bir çıta üzerinde 15 adet yüksük kalıbı bulunan aşılama kalıbı kullanılır.
✓ Kalıplar yüksük yapımına başlamadan önce sabunlu su içerisinde, yarım saat kadar bekletilmelidir. Böylece kalıplar kolayca katılaşmış mum yüksüklerden ayrılırlar.
✓ Yüksük hazırlamak için kullanılacak balmumu, termostat kontrollü sıcak bir ortamda veya iç içe geçirilmiş iki kapta eritilir. Altta olan kap su ile doldurulur ve alttan ısıtılarak sıcaklığı mumun erime noktasının biraz üzerinde tutulur.
✓ Yüksük kalıpları uç kısmından 10 mm’lik kısmı erimiş muma 4-5 kere batırılır ve çıkarılır. Birkaç saniye dışarıda tutularak üzerindeki balmumu tabakasının sertleşmesi sağlanır.
✓ Son daldırmadan sonra standart çerçevenin alt çıtası ölçülerindeki bir çıtanın üzerine tekrar mum dökülür ve muma batırılarak hazırlanmış olan yüksükler çıtanın üzerine kalıpla birlikte oturtulurlar.
✓ Aşılama çıtası, içerisinde mumun katılaşacağı su dolu kap içerisinde, mum ve yüksükler katılaşana kadar tutulur ve parmakla itmek suretiyle kalıp ile aşılama çıtası birbirinden ayrılır. Artık aşılama çıta ve çerçevesi larva aşılamaya hazırdır.

Devamını Oku

Erkek Arı Kolonisinin Hazırlanması

✓ Ana arı üretimi için larva transferine başlamadan 25 gün önce, erkek arı yetiştirilecek koloniler önceden hazırlanan ve ana arı ızgarasıyla bölünmüş kovanlara aktarılırlar.
✓ Izgaranın bir tarafına 1 adet ballı, 1 adet önceden hazırlanan erkek arı gözlü petekle ana arı konulur.
✓ Yumurtlamayı teşvik amacıyla şuruplama yapılır.
✓ Yumurtalar larvaya dönüşünce erkek gözlü petekler diğer kolonilere verilir.
✓ Alınan petek yerine erkek arı gözlü boş petek verilir.

Devamını Oku

Doolittle Yöntemi ile Ana Arı Yetiştirme

✓ Günümüzde ana arı yetiştiriciliğinde akla gelen yöntemdir. Larvaların elde edilmesinde yöntemler arasında farklılık olmakla birlikte ticari ana arı yetiştiriciliğine en uygun yetiştirme yöntemidir.

Devamını Oku

Jenter Yöntemi ile Ana Arı Yetiştirme

Jenter Aletinin Parçaları

✓ Jenter aleti, ana arı yetiştirmeye uygun larva elde edilmesine olanak tanıyan bir alettir.
✓ Ana arıyı Jenter aletine hapsetmeden önce Jenter aletinin üzerine bal veya şurup sürülüp arılar tarafından aletin benimsenmesi sağlanarak ana arının yumurtlama işlemine olanak tanınır.
✓ Damızlık koloninin kuluçkalığında bulunan yavrulu bir çerçevenin orta kısmındaki petek kesilip çıkarılarak Jenter aleti bu bölüme takılır.
✓ Ana arı yumurtlaması amacıyla Jenter aletinin içerisine konulur. Üzerindeki ana arı ızgarası sayesinde işçi arıların Jenter aleti içerisine girişine izin verilir.
✓ Ana arının yumurtlamasını ve günlük larvaların çıkmasını takiben alet çıkarılarak içerisinde günlük larva bulunan plastik yüksükler alınır. Yüksüklerin üst kısmına 9 mm çapındaki plastik ana arı yüksükleri geçirilir. Alt kısmına da yüksüğü çerçeveye monte edecek olan kısım geçirilir ve çıtaya monte edilir.
✓ Önceden hazırlanmış ve 6 gün süreyle açık yavru kalmayacak şekilde düzenlenmiş anasız başlatıcı koloninin ortasına konulur.
✓ 1-2 gün anasız kolonide kabul edilmesini takiben aşılama çerçevesi alınarak analı bitirici koloniye verilebilir. Gerek bitirici kolonide gerekse ana arısız kolonide de yüksüklerin kapanması ve çıkmasına bir gün kalana kadar kafese alınarak bekletilir.
✓ Çıkmaya bir gün kala yüksükler çiftleştirme kolonilerine verilirler.

Yüksük Taşıyıcı Parçalar

Yüksük Parçaları

Yüksükler ve Taşıyıcı Parçanın Birleşimi

Damızlık Larvaların Eldesi için Kafesin Takılması

Yumurta Atılan Petek Gözlerinin Arkadan Görünümü

Larvalı Yüksüklerin Aşılama Çıtasına Takılması

Kapalı Yüksüklerin Kafese Alınması

Devamını Oku