 |
| Nosemalı ve Nosemasız Arı Bağırsaklarının Görünümü |
 |
| Nosema Hastalığına Yakalanmış Kovanın Görünümü |
✓ Nosema Hastalığı, tedavisinde ve korunmasında antibiyotik kullanımı serbest olan tek arı hastalığıdır.
Nosema apis:
✓ Etmen bir protozoadır.
✓ Gıdalarla ve ağız yolu ile sindirim sistemine giren sporlar ergin arıların orta midesinde çimlenerek epitel hücrelere geçip hızla çoğalarak hastalık yapmaktadırlar.
✓ Hastalığa yakalanan arılar uçmaya çalışırlar, uçamazlar. Kovan önündeki ot ve çöplere tutunarak yürürler.
✓ Hasta arıların abdomenleri şişmiş ve uzamıştır. Bu nedenle iğneleme refleksi azalmıştır.
✓ Sağlıklı arıların midesi sarımtırak veya amber renktedir. Hasta arıların midesi şişkin, kıvrımları kaybolmuş ve süt beyazı rengindedir.
✓ Hasta arılarda görülen bu belirtiler açlık, felç veya ilaç zehirlenmelerinde görülen belirtilerle karıştırılabilir.
✓ Arıların ömür uzunlukları azalır.
✓ Hasta arıların yavru yetiştirme yeteneği azalır.
✓ Besleyici arıların arı sütü salgı bezleri dumura uğrar, koloninin gelişme hızı azalır.
✓ Ana arıların yumurtlama hızını azaltır.
✓ Ana arı kayıplarına neden olur.
✓ İşçi arıların ömrü azaldığından kış kayıpları artar.
✓ Koloni bal veriminin azalmasına neden olur.
✓ Nosema apis, doğada spor şeklinde çok yaygın olarak bulunur. Sporlar soğuğa oldukça dirençli, sıcak ve kuraklığa karşı son derece duyarlıdır.
✓ Sporlar arı dışkısında 2 yıl, balda 1 yıl, toprakta 44-71 gün canlı kalabilmektedir.
Nosema ceranae:
✓ Bal arısı erginlerinin barsak epitel hücrelerinde iç parazit olarak yaşayan ve toplu ölümlere neden olan tek hücreli bir protozoadır.
✓ Ülkemize yeni bulaşan bu hastalığın belirtilerini önceden fark etmek mümkün değildir.
✓ N. apis‘de olduğunun aksine, kovan içi ve çevresinde mikrobik ishale benzer atıklara rastlanmaz.
✓ N. ceranae sporları genellikle işçi arıların mide ve orta barsağında bulunur.
✓ Hastalık, kuvvetli kolonilerde daha yaygın bir bulaşma gücüne sahiptir.
✓ Erken ilkbaharda havaların uzun süre soğuk ve yağışlı gittiği dönemlerde, hasta arılar dışkılarını kovan içine boşaltmak zorunda kalmaktadır. Bu durumda hastalığın sağlıklı arılara bulaşması ve koloniye hızla yayılması kolaylaşmaktadır.
✓ N. apis‘in erken ilkbahar ve geç sonbaharda soğuk ve nemli havalarda görülmesine karşılık, N. ceranae‘nın her mevsim görülmesi, alışılmışın dışında ve şaşırtıcıdır.
✓ Arıcıların her mevsim, uçma yeteneğini kaybetmiş, yerde sürünen veya sık sık kovanlarını terk eden kolonilerle karşılaşmasının temel sebeplerinden birisi budur.
✓ N. ceranae kolonide yavaş oluşmakta fakat bir süre sonra fazla sayıda ölümlere ve bal veriminde düşüklüğe neden olmaktadır.
✓ Erken ilkbaharda bazen kovan dip tahtası üzerinde binlerce ölmüş halde arı bulunan kolonilere de rastlanmaktadır. Bu durumda arıcılar kışın kovanlarına zehirli bir ilaç atıldığından şüphe etmektedirler. Aslında ölü arıların barsak içi kontrolü yapıldığında, bunun nedeni yeni bulaşan N. ceranae hastalığıdır.
✓ Nosema hastalığının yaygın olduğu kolonilerde bal, polen ve arı sütü üretiminde önemli kayıplar meydana gelmektedir.
✓ Bu parazit son yıllarda birçok Avrupa ülkesinde ciddi arı kayıpları yapmıştır. Yaşam süresi Nosema apis’e kıyasla daha kısadır ve öldürücü etkisi de fazladır.
✓ Sağlıklı görülen arı ailelerinde Nosema ceranae’ya bağlı ani koloni sönüşleri yaygın olarak görülmektedir.
Hastalığın Yayılma Nedenleri:
✓ Hastalıklı, arılı, ballı ve yavrulu çerçevelerin sağlıklı kolonilere verilmesi.
✓ Koloni kontrolleri sırasında ergin arıların ezilmesi, ezilen arıların dışarı atılması esnasında sağlıklı arıların sporlarla teması.
✓ Uzun süren arı taşımacılığı, kovanların kapalı kalması ve arıların dışarı çıkamamaları.
✓ Arıların kışın rahatsız edilmesi.
✓ İlkbaharda kovanların sık sık açılarak kolonilerin rahatsız edilmeleri.
✓ Ana arı yetiştiriciliğinde koloni populasyonunun azaltılarak kolonilerin strese sokulması.
✓ Yetersiz beslenme nedeni ile kolonilerin fizyolojik olarak hastalığa duyarlı olmaları.
Tedavi ve Korunma:
✓ Antibiyotik kullanımına izin verilen tek hastalıktır.
✓ Balda kalıntı ve risk oluşturmaması için ilacın belirtilen doz ve zamanda kullanılmasına özen gösterilmelidir.
✓ Ayrıca hastalık görülmüş kovanların dezenfeksiyonu çok iyi bir şekilde yapılmalıdır.
✓ Hastalık görülüp görülmemesine bakılmaksızın ilkbahar ve sonbahar uygulamalarının prospektüsünde belirtildiği şekilde yapılması gerekmektedir.
Kayıtlar
